Việc triển khai Quy hoạch cấp tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đang tạo ra những chuyển biến mạnh mẽ trong bức tranh đô thị của Bà Rịa – Vũng Tàu. Hàng loạt quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết đô thị đã được điều chỉnh, không chỉ nâng cấp diện mạo các khu vực hiện hữu mà còn mở ra những không gian phát triển mới, hứa hẹn một kỷ nguyên đô thị hóa năng động và bền vững cho toàn tỉnh.
Định hình các vùng động lực, nhân rộng hệ thống đô thị
Theo ghi nhận từ Sở Xây dựng, hệ thống đô thị của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã có những bước phát triển vượt bậc, được nhân rộng và phân bổ theo các hành lang kinh tế chiến lược. Các đô thị nằm trên những hành lang kinh tế quan trọng này phần lớn đều đạt trình độ phát triển cao và được nâng loại sớm hơn so với dự kiến ban đầu, điển hình như TP. Vũng Tàu, TP. Bà Rịa và TP. Phú Mỹ. Để tối ưu hóa tiềm năng và tập trung nguồn lực đầu tư, tỉnh đã phân loại thành ba vùng phát triển trọng điểm:
Vùng Phát triển Công nghiệp, Dịch vụ và Cảng biển tập trung dọc theo hành lang phía Tây Nam của tỉnh, gắn liền với tuyến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và Quốc lộ 51. Vùng này bao gồm chuỗi các đô thị động lực quan trọng như TP. Vũng Tàu, TP. Bà Rịa, TP. Phú Mỹ và một số khu vực phụ cận, đóng vai trò đầu tàu trong phát triển kinh tế công nghiệp và logistics.

Vùng Phát triển Dịch vụ – Du lịch phát triển tại hành lang ven biển phía Đông của tỉnh. Đây là nơi quy tụ chuỗi các đô thị du lịch nổi tiếng và tiềm năng, bao gồm TP. Vũng Tàu, các thị trấn Long Hải, Phước Hải, cùng với các đô thị mới đang dần hình thành và khẳng định vị thế như Lộc An, Bình Châu, Hòa Bình, Hồ Tràm và Côn Đảo. Mục tiêu chiến lược là đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh vào năm 2030. Sự sôi động của các dự án bất động sản, du lịch và nghỉ dưỡng tại các khu vực như Hồ Tràm là minh chứng rõ nét cho định hướng này.
Vùng Phát triển Kinh tế Nông nghiệp, Cụm Công nghiệp và Vùng Nguyên liệu tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc của tỉnh. Vùng này lấy các đô thị như Ngãi Giao, Kim Long (huyện Châu Đức), Phước Bửu (huyện Xuyên Mộc) và Long Điền, Đất Đỏ (huyện Long Đất) làm trung tâm dịch vụ, hỗ trợ phát triển nông nghiệp công nghệ cao và các cụm công nghiệp phụ trợ.
Đại diện Sở Xây dựng cũng cho biết, công tác quy hoạch đã được triển khai một cách bài bản và toàn diện. Hiện nay, tất cả các đô thị đều đã được lập và phê duyệt quy hoạch chung xây dựng. Các khu chức năng chính trong đô thị cũng đã được phê duyệt quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000, đồng thời tỉnh đang từng bước phủ kín quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác quản lý đô thị theo quy hoạch. Cụ thể, đến nay, toàn tỉnh đã có 4 đồ án quy hoạch vùng tỉnh; 11 đồ án quy hoạch chung xây dựng đô thị và 100% các xã đều có quy hoạch chung xây dựng xã được phê duyệt.
Chỉnh trang đô thị cũ, mở rộng không gian mới và hiện đại hóa hạ tầng
Trên nền tảng các quy hoạch xây dựng đã được phê duyệt, diện mạo đô thị của Bà Rịa – Vũng Tàu đã có những thay đổi rõ rệt. Các khu đô thị cũ như Khu Nam sân bay TP. Vũng Tàu, khu đô thị trung tâm Bà Rịa, và các khu trung tâm thị trấn huyện lỵ đã được đầu tư chỉnh trang, nâng cấp. Song song đó, không gian đô thị đang phát triển và mở rộng nhanh chóng ra các khu đô thị mới, hiện đại hơn như trung tâm Chí Linh, Bắc sân bay (TP. Vũng Tàu); khu trung tâm hành chính tỉnh, khu vực ven sông Dinh (TP. Bà Rịa); khu đô thị mới Phú Mỹ, thị trấn Đất Đỏ, thị trấn Phước Hải (huyện Long Đất).

Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã tạo ra những tác động sâu sắc đến quá trình đô thị hóa cũng như sự dịch chuyển cơ cấu lao động và dân cư. Đây chính là nền tảng quan trọng để hình thành các khu công nghiệp, khu đô thị mới, thu hút mạnh mẽ sự tham gia của các thành phần kinh tế và các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Quá trình này đã thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, từ nông thôn ra thành thị. Từ đó, tỉnh đã tạo dựng được một hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật tương đối đồng bộ và hiện đại, hỗ trợ hiệu quả cho phát triển công nghiệp và đô thị, đóng góp quan trọng vào việc tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp và dịch vụ với tốc độ cao.
Hướng tới mô hình đô thị đa trung tâm và phát triển vệ tinh bền vững
Theo Quy hoạch tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh sẽ phát triển theo mô hình đô thị đa trung tâm. Các đô thị hạt nhân chính bao gồm Vũng Tàu, Phú Mỹ, Bà Rịa, Long Điền, Long Hải, được kết nối chặt chẽ bằng một hệ thống giao thông đô thị đồng bộ và hiện đại, bao gồm hệ thống đường đô thị và các tuyến giao thông công cộng tiên tiến như metro, monorail.

Song song với việc củng cố các trung tâm hiện hữu, tỉnh cũng chú trọng phát triển và hiện đại hóa các đô thị vệ tinh. Các đô thị này sẽ thực hiện các chức năng chuyên biệt như dịch vụ du lịch, dịch vụ công nghiệp, nông nghiệp, đóng vai trò là hạt nhân phát triển, dẫn dắt và tạo hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy sự phát triển của các vùng ngoại thành, vùng ven biển và khu vực nông thôn. Theo định hướng, các đô thị vệ tinh này bao gồm 1 đô thị loại IV (thị trấn Ngãi Giao, huyện Châu Đức), 8 đô thị loại V (Phước Bửu, Bình Châu, Hòa Bình, Hồ Tràm, Đất Đỏ, Phước Hải, Lộc An, Kim Long) và 1 đô thị sinh thái biển đảo đặc thù là Côn Đảo. Sự phát triển hài hòa giữa các trung tâm và vệ tinh sẽ tạo nên một cấu trúc đô thị bền vững, khai thác tối đa tiềm năng của từng khu vực và nâng cao chất lượng sống cho người dân toàn tỉnh.